Voorbereiding, veiligheid en uitrusting

 Inhoud van deze pagina (6) ▾ 

Menselijke factoren met betrekking tot risico's in de bergsport

Niet alleen natuurgevaren vormen risico's waar men als bergsporter rekening mee moet houden: de mens is welhaast een nog belangrijkere risicofactor! Alles valt of staat met de oplettendheid, praktische vaardigheid en besluitvorming van de bergsporter zélf. In dit hoofdstuk komen daarom de meest voorkomende menselijke fouten aan bod, gebaseerd op statistieken van bergsportverenigingen en het Kuratorium für Alpine Sicherheit.
     Een welbekende, maar helaas vaak genegeerde valkuil schuilt al in de voorbereiding van een bergtocht, of beter gezegd: het ontbreken hiervan. Er zijn toch nog steeds toeristen die, zonder enige ervaring of kennis van het terrein waarin ze zich begeven, willekeurig de bergen inlopen en denken onderweg vanzelf wel uit te vinden hoe ze bij dat leuke hutje kunnen komen dat ze vanaf hun hotelbalkon gezien hebben. Of ze "plannen" een tocht aan de hand van een korte samenvatting in een reisbrochure... voor alle duidelijkheid: dit is niet voldoende. Gedetailleerde informatie met betrekking tot afstand en moeilijkheidsgraad van een route, het terrein én de actuele toestand van de paden is van groot belang, zodat men niet voor onaangename verrassingen komt te staan.
     Evenzo geldt dat ook je lichaam een degelijke voorbereiding nodig heeft. Bij een tegenvallend uithoudingsvermogen is het al te makkelijk om de lagere luchtdruk als schuldige aan te wijzen, wat natuurlijk ook wel een rol speelt, maar veel vaker is simpelweg een gebrek aan training de hoofdoorzaak. Kracht en conditie moeten geleidelijk opgebouwd worden om overbelastingsverschijnselen te vermijden: spierpijn is dan slechts een onschuldig ongemak, maar hartfalen en collaps zijn wel de nummer 2 doodsoorzaak onder bergsporters! Maak daarom een zo objectief mogelijke inschatting van je conditie en technische vaardigheden en kies een overeenkomstige route uit. Probeer daarbij zelfoverschatting te vermijden: mensen betreden te vaak routes die veel te hoog gegrepen zijn en keren ook niet tijdig om wanneer het te moeilijk wordt. Het gevolg is dat ze op een bepaald moment door uitputting of angst niet meer verder kunnen, en ook dat ze niet genoeg tijd en kracht meer hebben voor een veilige terugtocht. Bovendien zorgt (over)vermoeidheid voor een afname van oplettendheid en coördinatie, wat de kans op struikelen en valpartijen enorm verhoogt: vallen door struikelen of uitglijden is niet voor niets de nummer 1 oorzaak van dodelijke ongevallen bij bergsport! Ga dus niet door totdat je uitgeput bent en behoud altijd voldoende tijd- en energiereserves voor een veilige terugtocht. Houd er bovendien rekening mee dat afdalen in steil en oneffen terrein technisch lastiger en gevaarlijker is dan omhoog gaan.
     Verder is een ontoereikend oriëntatievermogen ook vaak reden voor problemen. Soms houdt dit verband met een slechte voorbereiding, als men niet goed weet om te gaan met topografische kaarten of deze zelfs helemaal niet gebruikt. Daardoor kan men in onbekend of onbegaanbaar terrein terechtkomen. Maar vaker treden oriëntatieproblemen op bij ongunstige weersomstandigheden, zoals bij mist (in dit geval spreek ik uit eigen ervaring). Verdwalen ligt dan op de loer en een goed oriëntatievermogen, met behulp van kaart en kompas, kan de redding betekenen. Kennis van de benodigde navigatietechnieken is daarbij natuurlijk onontbeerlijk.
     Het gebruik van geschikte uitrusting is van levensbelang. Het niet of onjuist aanwenden van benodigde uitrusting vergroot de kans op een blessure of ernstig ongeval aanzienlijk. Het dragen van ongeschikt schoeisel kan bijvoorbeeld verstuikingen of gevaarlijke glijpartijen tot gevolg hebben. Bergschoenen alleen maken echter nog geen bergbeklimmer en het begaan van gletsjers of klimroutes vereist helemaal een arsenaal aan speciale benodigdheden: zie ook de uitrustingslijst op deze pagina. Realiseer je wel, dat het bezit van de beste uitrusting volkomen zinloos is als je niet weet hoe ermee om te gaan. Onder andere de NKBV biedt daartoe opleidingen en cursussen aan op elk mogelijk niveau.
     Ten slotte vormt het vermogen tot het nemen van adequate beslissingen altijd de absolute basis voor een veilige ervaring. Dit klinkt als het intrappen van een open deur, maar het is nauwelijks voor te stellen hoe irrationeel mensen soms besluiten en handelen: zie bijvoorbeeld dit nieuwsbericht d.d. 11-10-2012. In geval van (onverwachte) risicovolle situaties is het van levensbelang een weldoordachte beslissing te nemen, die meestal zal inhouden: omkeren en een alternatieve route kiezen, of zelfs geheel afdalen. Denk daarbij aan situaties zoals bijvoorbeeld zware schade aan wandelpaden of zekeringen, het aantreffen van sneeuw of ijs op de route, dreigend onweer en dergelijke.
     Laat hierbij duidelijk zijn dat omkeren geen schande is, integendeel: het getuigt juist van inzicht, wijsheid en verantwoordelijkheidsgevoel! Ook professionele alpinisten hebben niet altijd alleen maar successen geboekt en zijn omgekeerd als de omstandigheden dit vereisten. Degenen die daarentegen risico's onderschat hebben, kunnen het vaak niet meer navertellen...

Veiligheidsmaatregelen

Het volgende overzicht geeft puntsgewijs praktische tips en aanbevelingen voor zowel de voorbereiding van een bergtocht als ook de uitvoering ervan. Wie de onderstaande veiligheidsmaatregelen in acht neemt, zal de kans op ongevallen en aandoeningen aanzienlijk verkleinen. Want behalve het beleven van plezier aan bergsport, is het belangrijkste wel dat je ongedeerd wederkeert!

Uitrusting

Onderstaande overzichten bevatten de noodzakelijke basisuitrusting die men in de bergen bij zich behoort te hebben, uitgaande van één persoon alleen op pad. Kennis van de omgang met de genoemde uitrusting wordt vanzelfsprekend aanwezig geacht. Artikelen die handig, maar niet noodzakelijk zijn, zoals bijvoorbeeld wandelstokken, een (brood)mes of een camera, zijn niet in de overzichten opgenomen.
Wees selectief bij het inpakken: een dagrugzak weegt onder normale omstandigheden al snel zo'n 5 à 6 kg, bij ondernemingen die extra uitrusting vereisen of een meerdaagse tocht kan dit snel oplopen tot 10 kg of meer.
Bergwandeling: dagtocht (meer informatie)
Bergwandeling: meerdaagse tocht
Alles, wat voor een dagtocht benodigd is (zie bovenstaand), aangevuld met:
Via ferrata (klettersteig) (meer informatie)
Alles, wat voor een bergwandeling benodigd is (zie bovenstaand), aangevuld met:

Telefoonnummers in geval van nood

Het belangrijkste telefoonnummer om te onthouden in de Alpen is het algemene Europese alarmnummer: 112. Hiermee kan men in ieder Europees land altijd, ongeacht de telefonieprovider en zelfs zonder SIM-code, noodhulp oproepen. De algemene alarmcentrale zal de oproep in ontvangst nemen en doorsturen naar de benodigde (berg)reddingsdienst, die per land desgewenst ook direct kan worden opgeroepen via: Zorg voor voldoende kennis van de taal van het land waarin je je bevindt, of op zijn minst een goede kennis van het Engels, zodat je telefonisch de volgende vragen snel en adequaat kunt beantwoorden: Beëindig niet zonder toestemming het gesprek en blijf telefonisch bereikbaar.

Alpen-noodsignaal

Bij gebrek aan een mobiele telefoon, of als de signaalsterkte voor mobiele telefonie onvoldoende is, kun je als alternatief gebruikmaken van het Alpen-noodsignaal:

Foto's (8)




Vorige pagina Disclaimer Begin van de pagina